2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifinin 38 gün süren komisyon görüşmeleri tamamlandı. Bütçe Kanunu Teklifinin Genel Kurul görüşmeleri ise 6 Aralık Pazartesi günü başlayacak.

Bütçenin tümü üzerindeki görüşmeler aynı gün yapılacak. Genel Kurul, hafta sonları da dahil olmak üzere 12 gün çalışacak. TBMM Genel Kurulu’nun onayına sunulan görüşme takvimine göre kamu idarelerinin bütçe ve kesin hesapları üzerindeki görüşmeler 8 turda tamamlanacak. 

TBMM Genel Kurulu, geçtiğimiz yasama döneminde bütçe görüşmelerinde 71 oturumda toplam 143 saat çalışma yapmıştı. Bu yıl da benzer bir mesai yapılması bekleniyor.

Bağımsızlara grup kontenjanı

Bütçe maratonunda grubu bulunmayan siyasi partiler, grubu bulunan siyasi partilerin kontenjanıyla kürsüye çıkacak. Başkanlık Divanı’nda 5 siyasi partinin mutabakatıyla alınan ilke kararı uyarınca, her grup kendilerine düşen söz hakkından belli bir süreyi grubu bulunmayan siyasi parti ile paylaşacak.  Buna göre, AK Parti BBP, Memleket Partisi ve Zafer Partisi temsilcilerine, CHP grubu Demokrat Parti, Saadet Partisi ve DEVA Partisi temsilcilerine, HDP Türkiye İşçi Partisi ve Demokratik Bölgeler Partisi temsilcilerine kontenjan ayırdı. 

Anayasa ve içtüzük ne diyor? 

Anayasa’nın 68’inci maddesi, siyasi partilerin demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsurları olduğu vurgulanıyor.  Anayasanın 95. maddesinde ise TBMM içtüzüğü hükümlerinin, siyasî parti gruplarının, Meclisin bütün faaliyetlerine üye sayısı oranında katılmalarını sağlayacak yolda düzenleneceğine ve siyasî parti gruplarının, en az 20 üyeden meydana geleceği belirtiliyor.

TBMM’nin Anayasası olarak bilinen İçtüzük, bireysel şekilde milletvekillerine hemen her yasama faaliyeti alanında belirli hususlarda birtakım haklar tanıyor ancak, Meclisin işleyişinde yasama kurumlarının yapısı ve çalışmaları siyasi parti grupları odaklı yürütülüyor. 

Genel Kurul’daki bütçe görüşmelerinde, görüşmelerin ilk ve son günü bütçenin tümü üzerinde görüşmeler yapılıyor. Bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının bütçeleri turlar halinde görüşülüyor. Tüm bu görüşmelerde şahsı adına biri lehte, biri aleyhte olmak üzere iki üyeye söz verilirken, bir üyenin sadece bütçenin tümü üzerinde veya sonundaki görüşmelerde ya da bir turda  yapacakları konuşmalar için TBMM Başkanlığınca ilan edilen söz kayıt tarihi ve saatinde belirtilen yerde hazır bulunarak söz kaydının yapılması gerekiyor.

Bütçe rotası 

TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen Danışma Kurulu kararı uyarınca bütçenin rotası şöyle:  

• Bütçe görüşmelerine 6 Aralık 2021 Pazartesi günü saat 12.00'de başlanacak. Bütçe Kanunu Teklifi ve Kesin Hesap Kanunu Teklifinin görüşmelerinin bitimine kadar, resmî tatil günleri dâhil, her gün saat 11.00'den günlük programın tamamlanmasına kadar çalışmalara devam edilecek.  
• Görüşmeler 12 günde tamamlanacak. Bütçe görüşmelerinin son günü olan 17 Aralık 2021 Cuma günü görüşmelere saat 14.00'te başlanacak ve bu birleşimde görüşmelerin bitimine kadar çalışmalara devam edilecek.
• Görüşmelerin başlangıcında, bütçenin tümü üzerindeki görüşmelerde, yürütme adına yapılacak sunuş konuşması süreye tabi tutulmayacak. Siyasi parti gruplarına ve istemi hâlinde yürütmeye de 60’ar dakika söz verilecek. Bu süre birden fazla konuşmacı tarafından kullanılabilecek. Kişisel konuşmalar ise 10’ar dakikayla sınırlı olacak.  
• Bakanlıkların, kamu idarelerinin bütçe ve kesin hesaplarının görüşülme günlerini belirten program Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığınca bastırılarak duyurulacak.
• Turların bitiminden sonra Bütçe Kanunu Teklifi ve Kesin Hesap Kanunu Teklifinin maddeleri de oylanacak. 

• Bütçe görüşmelerinin soru cevap bölümünde her 28 tur için soru-cevap işlemi 10 dakika soru, 10 dakika cevap olarak sınırlı olacak.

Komisyon görüşmelerinde ne olmuştu?

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ve 2020 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifinin Geneli ile Sayıştay Raporları Üzerinde Görüşmeler 26 Kasım’da sona ermiş ve tam 38 gün sürmüştü. Bütçe Komisyonu Başkanı AK Partili Cevdet Yılmaz’ın verdiği bilgiye göre, 38 günde 226 kamu idaresinin kesin hesabı ile 198 Sayıştay raporu görüşüldü. 21 birleşim, 80 oturumda yaklaşık 234 saat mesai yapıldı. Bu süreçte, Komisyon üyeleri dâhil, toplam 257 milletvekili 1.650 kez söz aldı. Meclis’teki mevcut 582 milletvekilinin yaklaşık yüzde 45’i bütçe müzakerelerine doğrudan katkıda bulunmuş oldu.