Büyük Millet Meclisi Binası Yükseliyor

Milli Mücadele Dönemi’nin en önemli etkisi olarak yeni devletin kurucu unsurları Amasya Genelgesi, Erzurum Kongresi kararları, Sivas Kongresi karar ve nizamnamesi ile Misak-ı Milli gibi dört aşamada titizlikle çizilerek oluşturuldu. Osmanlı Mebusan Meclisi Başkanı Celaleddin Arif Bey’in önderliğindeki bir kurul, 2 Nisan 1920 günü Ankara İstasyonunda Mustafa Kemal Paşa’nın da arasında bulunduğu kalabalık bir topluluk tarafından karşılandı. Temsilciler kurulunun son tebliği 22 Nisan 1920 günü böylece yayımlandı.

Tebliğe göre “Allah’ın yardımıyla Nisanın 23’üncü Cuma günü Büyük Millet Meclisi açılarak çalışmaya başlayacağından o günden sonra bütün mülki ve askeri makamların ve bütün ulusun başvuracağı en yüce kat adı geçen Meclis olacaktır.” denilerek yasama erkinin üstünlüğü o günlerde ifade edilmeye başlandı.

Ancak, Büyük Millet Meclisi’nin 23 Nisan 1920 tarihinde açılmasına karar verildiğinde, Ankara’da Meclis’in toplanabilmesi için gerekli ihtiyacı karşılamaya yönelik donanıma sahip bir bina yoktu. Bu şartlar altında, yapımı yarım kalan ‘İttihat ve Terakki Fırkası Kulüp Binasının Meclis Binası olarak kullanılmasına karar verildi.

Ankara taşı olarak da bilinen pembe-mor renkli yerel andezit taşıyla zorluklarla inşa edilen ve ‘Birinci Milli Mimarlık Dönemi Üslubu’nun Ankara’daki ilk örneklerinden olan yapı, Ankara halkının evlerinden ve Ulucanlar’daki Numune Mektebinden getirilen kiremitlerle, halkın özverileri ile tamamlanmıştı.

Demokrasi İçin Yeni Bir Devir

Mustafa Kemal, 21 Nisan 1920 tarihinde Meclis’in 23 Nisan’da açılacağını bir genelge ile illere bildirdi. Yapımının bin bir zorlukla bitirildiği Meclis binasının açılışı için tüm hazırlıklar tamamlanmıştı. Anadolu tarihinde yeni bir devir açılıyordu ve halk özgürlüğün kazanılmasının Meclis ile olacağına inanıyordu.

Bugünkü yasama erkinin şekillenmesi 19 Mart 1920 tarihinde Mustafa Kemal’in Ankara’da toplanacak meclis için seçim yapılmasını bir yazı ile illere ve komutanlıklara bildirmesiyle başladı. Bu adım, milletin iradesini egemen kılmak için gereken bir politikaydı.

Milli Mücadele İçin İlk Meclis Kararı

BMM nihayet, 23 Nisan 1920 Cuma günü saat 13:45’te toplanmak suretiyle açıldı. Meclis’in aldığı ilk Karar, 23 Nisan 1920 tarihli ve 1 sayılı ‘Türkiye Büyük Millet Meclisinin Sureti Teşekkülü Hakkında Karar’dı. Kararın ilk maddesinde “Büyük Millet Meclisi’nin bu kere intihap edilen azalarla İstanbul Meclisi Mebusanı’ndan iltihak eden azalardan müteşekkil bulunmasına karar verildi.” ifadeleri yer alıyordu. Bu karar, Osmanlı Devleti kurumlarını tasfiye etmek ve Milli Mücadelenin yürütülmesi için gerekli olan, ilk ve en önemli adımdı. Çünkü yeni bir devlet ve hükümet kurulması için bu karar bir temel niteliğindeydi.

Meclis kaynaklarına göre, TBMM 23 Nisan 1920 tarihinden itibaren, 491 numaralı Teşkilâtı Esasiye Kanununun yürürlükte bulunduğu süre içerisinde 7480 kanun, 2249 karar ve 259 yorum çıkarılarak 1-42 numaralı Kanunlar Dergisinde yayımlandı. Bu süre içerisinde TBMM, toplam 3841 birleşim yapmış olup görüşmeleri ihtiva eden tutanak dergileri 283 cilt içinde toplandı.

1 Sayılı Kanun

TBMM'nin açılışının ikinci günüyle birlikte Büyük Millet Meclisinin kabul ettiği ilk Kanun, 24 Nisan 1920 tarihli ve 1 sayılı, küçükbaş hayvanlardan alınan vergiyi kapsayan ‘Ağnam Resmi Kanunu’ oldu. 5. oturumda Kırşehir milletvekili Müfit Efendi ve 16 arkadaşı bir önerge vererek, Ağnam resmi hakkında her tarafta mevcut dedikoduları ortadan kaldırmak ve halkı rahatlatmak için Ağnam resmi miktarının, bugün ivedilikle belirlenmesini istedi.

Başkanlık Divanı seçimleri tamamlanmasından sonra ele alınan bu konu üzerinde konuşan Erzurum milletvekili Celalettin Arif Bey, sorunun Ağnam resmi miktarının indirilmesi olduğunu, Mebusan Meclisinin İstanbul’daki son toplantısında bu miktar Mart ve Nisan aylarına ait geçici bütçe kanunu ile sekiz katı olarak önerildiğini, ancak Meclis kabul etmeyerek geçen yıllarda olduğu gibi dört katı olarak alınması istendiğini, bu konudaki hükümet kararnamesi yürürlüğe konulmadığı için uygulamada karışıklıklar çıktığını, kendisi İstanbul'dan Ankara'ya gelirken halkın bu konudaki yoğun şikayeti ile karşılaştığını söyleyerek Ağnam resminin geçen yıl olduğu gibi dört katı olarak alınmasına karar verilmesini istedi. Sonuç olarak Çorum milletvekili Ferit Bey’in kaleme aldığı metin oylanarak Ağnam resminin memleketin her tarafında eskisi gibi dört katı olarak alınmasına karar verildi.

Kanun olarak Meclisin ilk düzenlemesi olan bu karar, Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edildi ve kabul edilecek kanunlara numara konulması hakkındaki 14 Aralık 1920 tarihli 82 sayılı karardan sonra ‘1’ No.yu aldı ve 7 Şubat 1921'de Resmi Gazetenin 1 No.lu sayısında yayınlandı.