Türk Ceza Kanunu’na eklenecek müstakil bir madde ile, ‘Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’ suç  sayıldı. 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girecek olan 40 maddelik Dezenformasyon Yasa Teklifi TBMM’ye sunuldu.

Teklifin, 32. Maddesine eklenen ‘ç’ bendiyle Milli İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) faaliyetleri ve personeline yönelik suç teşkil eden içerikler katalog suç kapsamına alındı. Teklifle internet haber siteleri 5187 Sayılı Basın Kanunu ile 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kapsamına alınırken çalışanları yazılı medyada çalışan basın mensuplarıyla eşit şartlara sahip hale getiriliyor. 5953 Sayılı Kanun da yapılan değişiklikle internet haber sitelerinde fikir ve sanat işlerinde ücret karşılığı çalışanlarda gazeteci tanımına dahil edildi.

Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yaymak Suç

Teklifle ilgili daha önce açıklamalar yapan AK Parti Grup Başkanvekili Mahir Ünal’ın imzası sunulan düzenlemede yer almadı.

Kanunun 20, 21, 22, 25, 26, 27. maddeleri ve 28 inci maddesinin (a) ve (b) bentleri hariç diğer hükümleri 1 Ocak 2023 tarihinde, Diğer hükümleri yayımı tarihinde, yürürlüğe girecek.

40 maddelik yasa teklifi, dezenformasyon haberciliği konusunda cezai hükümler de içeriyor. Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) düzenlenen, “Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” başlıklı maddeye göre, "Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse", 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak. Suçun, failin gerçek kimliğini gizlemek suretiyle ya da bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde verilen ceza yarı oranında artırılacak.

Sosyal medya platformlarına getirilen temsilci bulundurma zorunluluğu kapsamında, söz konusu temsilcinin artık yalnızca Türk vatandaşı olması yeterli olmayacak; temsilcinin Türkiye’de ikâmet etmesi gerekecek.

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) Başkanı, kendisi tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereğinin yerine getirilmemesi halinde, Türkiye'de yerleşik vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilerin, ilgili yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıya 6 aya kadar reklam vermesinin yasaklanmasına karar verebilecek. Başkan, reklam yasağı kararının yanı sıra içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmesine kadar sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 50 oranında daraltılması için sulh ceza hakimliğine başvurabilecek. Bu kararın 30 gün içinde yerine getirilmemesi halinde, sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranına kadar daraltılması istenebilecek.

Reklam Yasağını Delenlere Para Cezası

BTK Başkanı tarafından verilen idari para cezalarının yasal süresinde ödenmemesi durumunun bir yıl içinde birden fazla tekrar etmesi halinde, başkan tarafından yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıya Türkiye'de yerleşik vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilerin ilgili sosyal ağ sağlayıcısına 6 aya kadar yeni reklam vermesinin yasaklanmasına karar verilebilecek. Reklam yasağına aykırı davranan Türkiye'de mukim vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilere, 10 bin TL'den 100 bin TL'ye kadar idari para cezası uygulanabilecek.

İnternet haber siteleri  "Basın Kanunu" kapsamına alınacak ve "süreli yayın" kategorisinde kabul edilecek. İnternet haber sitelerinde çalışan gazeteciler, ‘212 Sayılı Basın İş Kanunu’ kapsamında sigortalanacak.

İnternet haber sitesinde yayınlanan içerikler, gerektiğinde talep eden Cumhuriyet Başsavcılığı'na teslim edilmek üzere doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış şekilde iki yıl süre ile muhafaza edilecek. Yargı mercileri tarafından yayının soruşturma ve kovuşturma konusu olduğunun internet haber sitesine yazılı olarak bildirilmesi halinde, bu işlemlerin sonuçlandığının bildirilmesine kadar soruşturma ve kovuşturma konusu yayın kaydının saklanması zorunlu olacak.

Basın Kartı Başvurusu, Niteliği ve Türleri Belirlendi

Basın kartı başvurusu, niteliği ve türleri de belirlendi. Buna göre basın kartı, Türkiye'de faaliyet gösteren medya kuruluşlarının Türk vatandaşı medya mensuplarına, süreli yayınların sahiplerine veya tüzel kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların yönetim kurulu başkanlarına, medya kuruluşları adına hareket eden ve görev alanı Türkiye'yi kapsayan yabancı medya mensupları ile görev alanı Türkiye'yi kapsamamakla beraber geçici bir süreyle Türkiye'ye haber amaçlı gelen yabancı medya mensuplarına, yurt dışında yayın yapan medya kuruluşlarının, Türk vatandaşı sahiplerine ve çalışanlarına, yurt dışında serbest gazetecilik yapan Türk vatandaşı medya mensuplarına, medya alanında hizmet veren kamu kurum ve kuruluşlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu personeline, medya alanında faaliyet göstermeleri şartıyla, sendikalar ile kamu yararına faaliyette bulunduğu Cumhurbaşkanı kararıyla tespit edilen dernek ve vakıfların yöneticilerine verilebilecek.

Basın kartı talep edenlerin başvuruda bulunabilmeleri için 18 yaşını bitirmiş olması, en az lise veya dengi bir eğitim kurumundan mezun olması, kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması şartı aranacak. Başvurular İletişim Başkanlığına yapılacak. Basın kartı, resmi nitelikte bir kimlik belgesi olarak kabul edilecek. Kart türleri ise şu şekilde olacak:

• Göreve bağlı basın kartı: Bir medya kuruluşuna bağlı olarak çalışan Türk vatandaşı medya mensuplarına ve enformasyon görevlilerine verilen basın kartı
• Süreli basın kartı: Görev alanı Türkiye'yi kapsayan yabancı medya mensuplarına verilen basın kartı
• Geçici basın kartı: Görev alanı Türkiye'yi kapsamamakla beraber geçici bir süreyle Türkiye’ye haber amaçlı gelen yabancı medya mensuplarına verilen basın kartı
• Serbest basın kartı: Geçici bir süreyle çalışmayan medya mensuplarına verilen basın kartı
• Sürekli basın kartı: En az on sekiz yıl mesleki hizmeti bulunan medya mensupları ve enformasyon görevlilerine ömür boyu verilen basın kartını ifade edecek.

TCK'de Yer Alan Suçlara İlişkin İçerikler Adli Mercilere Verilecek

Türk Ceza Kanunu'nda (TCK) yer alan, çocukların cinsel istismarı, halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma, devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozma, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarına konu internet içeriklerini oluşturan veya yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgileri, soruşturma aşamasında cumhuriyet savcısı, kovuşturma aşamasında yargılamanın yürütüldüğü mahkemece talep edilmesi üzerine, ilgili sosyal ağ sağlayıcının Türkiye'deki temsilcisi, adli mercilere verecek. 

Bu bilgiler, talep eden cumhuriyet başsavcılığı veya mahkemeye verilmezse ilgili cumhuriyet savcısınca, yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranında daraltılması talebiyle Ankara Sulh Ceza Hakimliğine başvurulabilecek.

Kanun teklifi metnine ulaşmak için tıklayın